Եւ կգա օրը, դու հաղթանակած
Տուն ես դառնալու օտար եզերքից,
Պատերազմի դաշտ, դու էլ ես հոգնած
Քո մեջ ամբարված օտար վշտերից:
Այն նույն աղջիկն է, այնպես գրկաբաց,
Վիրավոր հոգուդ լույս սպեղանին,
Նրա մեջ փնտրիր սերդ մակնթաց,
Արդյոք չես հոգնել օտար սերերից:
Գնացիր, տեսար, հաղթեցիր... հարկավ,
Խոցել ես անվերջ ամրոց ու անձավ,
Բայց մեկի սիրտը չես գերեւարել,
Նա է քեզ տիրել ու անվերջ սիրել:
Նրան ես ձոնել հոգուդ մեղեդին,
Բառերն իրենք են կամավոր զինվել,
Դաշտ ես դուրս բերել հզոր բանակին,
Բայց մի աղջկա սիրտը չես գերել:
Հիմա եկել ես վիրավոր սրտից,
Խղճահարության թիկնոցը հագիդ,
Ասա քեզ ինչպե՞ս եւ ինչո՞ւ սիրել,
Դու դեռ քո բաժին սերը չես մուրել...
Տուն ես դառնալու օտար եզերքից,
Պատերազմի դաշտ, դու էլ ես հոգնած
Քո մեջ ամբարված օտար վշտերից:
Այն նույն աղջիկն է, այնպես գրկաբաց,
Վիրավոր հոգուդ լույս սպեղանին,
Նրա մեջ փնտրիր սերդ մակնթաց,
Արդյոք չես հոգնել օտար սերերից:
Գնացիր, տեսար, հաղթեցիր... հարկավ,
Խոցել ես անվերջ ամրոց ու անձավ,
Բայց մեկի սիրտը չես գերեւարել,
Նա է քեզ տիրել ու անվերջ սիրել:
Նրան ես ձոնել հոգուդ մեղեդին,
Բառերն իրենք են կամավոր զինվել,
Դաշտ ես դուրս բերել հզոր բանակին,
Բայց մի աղջկա սիրտը չես գերել:
Հիմա եկել ես վիրավոր սրտից,
Խղճահարության թիկնոցը հագիդ,
Ասա քեզ ինչպե՞ս եւ ինչո՞ւ սիրել,
Դու դեռ քո բաժին սերը չես մուրել...
Նշանաբանը «ձգտել, որոնել, գտնել եւ ոչ թե ...
Ինձ էլ բարեկամ մտքերդ հուզեց,
Ես էլ եմ ծնվել անհեթեթ դարում,
Հայրենի տունս թողել եմ հեռվում
Եւ հուշերիս հետ անհաշտ եմ ապրում:
Վաղ միջնադարից մինչ այս քարեդար
Իրենց փարախն էր, ուր առան դադար,
Հիմա սեւ ոսկին հացին թաթախում,
Բայց նույն փարախն են դեռ գերադասում:
Այստեղ ես էլ եմ հուշերին տրվում,
Եղբայր, պարզապես ապրել եմ ուզում,
Հաշտ եմ ԱՍՏԾՈ ՀԵՏ, ՍԱԿԱՅՆ ԲԱՐԵԿԱՄ,
ՀԶՈՐԻ ԱՌԱՋ ԻՆՔՍ ԷԼ ԵՄ ԱՆԿԱՄ,
ԵՐԲ ՄԻԱՅՆԱԿ ԵՄ, ԱՌԱՆՑ ԿԱՐԵԿԻՑ,
ՑԱՎԻՆ ՀԱՆԴԻՄԱՆ ԴԱՐՁՅԱԼ ԸնԿԵՑԻԿ:
ՀԱՎԱՍԱՐԱԿՇԻՌ ՉԷ ԻՄ ԳՈՅՈՒԹՒՈՒՆԸ
ՈՒ ԴԱԴԱՐԻ Է ՄԱՐՄՆԻՍ ՁԳՏՈՒՄԸ,
ԵՒ, ԵՐԲ ՇԱՐԺՈՒՄԻ ԵՒ ԱՐԱԳԱՑՄԱՆ
ՄԱՐՄԱՋԸ ԴԱՌՆԱ ԻՆՔՆԱՀԱՍՏԱՏՈՒՄ,
ԵՍ ԷԼ ԿԱԾԱՆՑԵՄ ՀԱԶԱՐ ՆԱԽԱԾԱՆՑ,
ՈՒՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔՍ ՓԱՐՈՍ Է ԱՆԱՆՑ:
...
Եւ զորացրեց լույսը խավարին,
Գիշերն անկաշկանդ ձուլվեց աչքերիդ,
Աստղերի ցոլքից բիբերդ կրկին
Անտես արեցին սիրահար մեկին:
Մի կաթիլ արցունք ինձ իր մեջ սուզեց,
Խառնեց գանձերին այն հազարամյա,
Մի օր մի նավազ անշուք իմ տեսքից,
Աչքերը չռած ոնց կզարմանա:
Գուցե թե հենց նա հայտնության ծիրում
Աշխարհին բերի բարի ավետիս,
Գենետիկ կոդում մի մանրաբջիջ,
Եթե չի մեռնում, չի էլ ծերանում:
Քո ձգողական դաշտի մեջ, չքնաղ,
Ես միշտ բեկվում եմ միեւնույն կետից,
Հպվում ենք մի պահ, հաջորդին, ավաղ,
Սահուն անցնում եմ նույն ուղղեծրին:
Գիշերն անկաշկանդ ձուլվեց աչքերիդ,
Աստղերի ցոլքից բիբերդ կրկին
Անտես արեցին սիրահար մեկին:
Մի կաթիլ արցունք ինձ իր մեջ սուզեց,
Խառնեց գանձերին այն հազարամյա,
Մի օր մի նավազ անշուք իմ տեսքից,
Աչքերը չռած ոնց կզարմանա:
Գուցե թե հենց նա հայտնության ծիրում
Աշխարհին բերի բարի ավետիս,
Գենետիկ կոդում մի մանրաբջիջ,
Եթե չի մեռնում, չի էլ ծերանում:
Քո ձգողական դաշտի մեջ, չքնաղ,
Ես միշտ բեկվում եմ միեւնույն կետից,
Հպվում ենք մի պահ, հաջորդին, ավաղ,
Սահուն անցնում եմ նույն ուղղեծրին:
...
Փ Ա Ր Ո Ս
Աստղեր, աստղեր առկայծեք,
Սիրտս փարոս մի կարծեք,
Լույս պարգեւեք նավազին,
Արցունքս ընկավ ավազին:
Երեկոյի շրջմոլիկ
Օտարահունչ եզերքից,
Ծայրագույն մի պատրիարք
Երկրի վրա փոխանորդ:
Մի աղջիկ կա հնաոճ
Այնպես մերկ է, անամոթ,
Եւան գոնե թզենու
Տերեւն արել էր ծածկոց:
Ծովախեցի ոտնասույզ,
Ես եմ անսեր ու անհույզ,
Ինձ պարգեւի մարգարիտ,
Ունեմ գոհար ու հակինթ:
Շափյուղա մի կապտաթույր
Պատրիարքին նվիրեմ,
Որ նավազին ծովաբույր
Տարերքներից ազատեմ:
Մի աղջիկ դեռ ափամերձ
Մշուշն արել է ծածկոց,
Հմայքները նրա մերկ
Փնտրի գիշերում նավորդ:
Աստղեր, աստղեր առկայծեք,
Սիրտս փարոս մի կարծեք,
Լույս պարգեւեք նավազին,
Արցունքս ընկավ ավազին:
Երեկոյի շրջմոլիկ
Օտարահունչ եզերքից,
Ծայրագույն մի պատրիարք
Երկրի վրա փոխանորդ:
Մի աղջիկ կա հնաոճ
Այնպես մերկ է, անամոթ,
Եւան գոնե թզենու
Տերեւն արել էր ծածկոց:
Ծովախեցի ոտնասույզ,
Ես եմ անսեր ու անհույզ,
Ինձ պարգեւի մարգարիտ,
Ունեմ գոհար ու հակինթ:
Շափյուղա մի կապտաթույր
Պատրիարքին նվիրեմ,
Որ նավազին ծովաբույր
Տարերքներից ազատեմ:
Մի աղջիկ դեռ ափամերձ
Մշուշն արել է ծածկոց,
Հմայքները նրա մերկ
Փնտրի գիշերում նավորդ:
....
ԵՐԱԶ
Հրաշք աղջիկ , կարոտն ի՞նչ է,
Լույս անուրջն այս ինչ թովիչ է,
Մետաքս է մի, որ ծածանվում,
Մեղմ քամու պես այտս է շոյում:
Նա է մի դող սպասումի,
Որ բույր ունի շուշանների.
Զրնգուն է ձայնը նրա
Հուշերիս այս բեմի վրա…
Այս խաբկանքի անունն ի՞նչ էր,
Թափանցիկ ու հպանցիկ էր,
Հոգուս իջած ցավն այս ի՞նչ էր,
Աշունն ի՞նչ էր, ինձ կկանչեր…
Հրաշք աղջիկ , կարոտն ի՞նչ է,
Լույս անուրջն այս ինչ թովիչ է,
Մետաքս է մի, որ ծածանվում,
Մեղմ քամու պես այտս է շոյում:
Նա է մի դող սպասումի,
Որ բույր ունի շուշանների.
Զրնգուն է ձայնը նրա
Հուշերիս այս բեմի վրա…
Այս խաբկանքի անունն ի՞նչ էր,
Թափանցիկ ու հպանցիկ էր,
Հոգուս իջած ցավն այս ի՞նչ էր,
Աշունն ի՞նչ էր, ինձ կկանչեր…
...
Երազ
Աշնան դեմքին իջած թախիծ,
Մի կույր աղջիկ ինձ կարեկից,
Ով ինձ ջնջեց իր հուշերից,
Սիրո սարռուռ ինձ չմնաց:
Գիշերային մի կաբարե.
Աճապարար այն քրմուհին
Ամբողջ գիշեր ինձ կախարդեց,
Իմ հմայքից բան չթողեց:
Այս վերհուշում դու մետաքսից էլ թափանցիկ,
Չանէացող մի ուրվական, անզուգական իմ սիրեկան,
Անգամ աշնան հեքիաթի մեջ իմ պատկերից բան չմնաց,
Աշնան դեմքին շշմած թախիծ ինձ ապրելու կյանք չմնաց.....
Աշնան դեմքին իջած թախիծ,
Մի կույր աղջիկ ինձ կարեկից,
Ով ինձ ջնջեց իր հուշերից,
Սիրո սարռուռ ինձ չմնաց:
Գիշերային մի կաբարե.
Աճապարար այն քրմուհին
Ամբողջ գիշեր ինձ կախարդեց,
Իմ հմայքից բան չթողեց:
Այս վերհուշում դու մետաքսից էլ թափանցիկ,
Չանէացող մի ուրվական, անզուգական իմ սիրեկան,
Անգամ աշնան հեքիաթի մեջ իմ պատկերից բան չմնաց,
Աշնան դեմքին շշմած թախիծ ինձ ապրելու կյանք չմնաց.....
...
Երազանքներս թեթեւ, ինչպես ստվեր,
Ասես ծովի ալիքների տատանումներ,
Եւ չափածո, անվերնագիր մեղեդիներ,
Անգամ հոգուս մենաստանում կարոտ ու սեր,
Կարոտն աշուն չունի, սակայն ծիածանի նման
Կապել է նա մի յոթնագույն կամար ուր ես վերջակետն եմ...
Ասես ծովի ալիքների տատանումներ,
Եւ չափածո, անվերնագիր մեղեդիներ,
Անգամ հոգուս մենաստանում կարոտ ու սեր,
Կարոտն աշուն չունի, սակայն ծիածանի նման
Կապել է նա մի յոթնագույն կամար ուր ես վերջակետն եմ...
...
Պատրանքներ,պատրանքներ եւ մի ձայն
Հմայեց իմ հոգին այս գիշեր,
Ես գտա ցանկալի այն ճամփան,
Աննման, մոռացված մի կածան:
Բաբախեց ամեն բան համաչափ,
Մի աղջիկ ակամա ինձ ժպտաց,
Նա անխոս մերկացավ եւ համակ
Պատրանք էր եւ սեր էր եւ երազ...
Հմայեց իմ հոգին այս գիշեր,
Ես գտա ցանկալի այն ճամփան,
Աննման, մոռացված մի կածան:
Բաբախեց ամեն բան համաչափ,
Մի աղջիկ ակամա ինձ ժպտաց,
Նա անխոս մերկացավ եւ համակ
Պատրանք էր եւ սեր էր եւ երազ...
...
Նազ աղջիկ, հմայքների գիտարան,
Մաքրամաքուր, խաս աղջիկ,
Հոգու հրաշք դիտարան,
Տուր ինձ սիրո թաս, աղջիկ:
Ում գրկին ես դու սովոր,
Ում ես ժպտում հոգեթով,
Ում այգին ես անխռով
Ներկել բալենու բույրով:
Աշունն ինձ է սիրահար,
Իսկ ես աշնան տարերքին,
Մի օր քամուց դողահար
Կիջնեմ հողի շուրթերին:
Անտես արա ինձ թախիծ
Հայացքներից կարեկից,
Նա անուրջ էր բացառիկ
Օրերում այս իմ վերջին:
Մաքրամաքուր, խաս աղջիկ,
Հոգու հրաշք դիտարան,
Տուր ինձ սիրո թաս, աղջիկ:
Ում գրկին ես դու սովոր,
Ում ես ժպտում հոգեթով,
Ում այգին ես անխռով
Ներկել բալենու բույրով:
Աշունն ինձ է սիրահար,
Իսկ ես աշնան տարերքին,
Մի օր քամուց դողահար
Կիջնեմ հողի շուրթերին:
Անտես արա ինձ թախիծ
Հայացքներից կարեկից,
Նա անուրջ էր բացառիկ
Օրերում այս իմ վերջին:
...
Եվ հուշերն իմ գզրոցներից ունայնի
Անիմաստ մի գլուխկոտրուկ են սարքել,
Երազների տուտն են բռնել, ու էլի,
Քո մարմինն են անվերադարձ ժամհարել:
Դու եկել ես երանավետ ժամանակ,
Որպես թրթիռ, հաղորդության ծես անանց,
Մի ձեռնածու ինձ խաբում է շարունակ,
Եվ հրճվում է ու մտմտում նոր ժամանց:
Նա եկել է աստղամերձ մի տարածքից,
Ուր անհոգի հրեշտակն է անրջում,
Անիմաստ մի գլուխկոտրուկ են սարքել,
Երազների տուտն են բռնել, ու էլի,
Քո մարմինն են անվերադարձ ժամհարել:
Դու եկել ես երանավետ ժամանակ,
Որպես թրթիռ, հաղորդության ծես անանց,
Մի ձեռնածու ինձ խաբում է շարունակ,
Եվ հրճվում է ու մտմտում նոր ժամանց:
Նա եկել է աստղամերձ մի տարածքից,
Ուր անհոգի հրեշտակն է անրջում,
Ինձ գետնել է մութուլույսի առանցքից,
Ամենակալ սիրո հևքս է թախանձում:
Ի՜նչ թովիչ է, անիրական ինձ ժպտում,
Մետաքսաթել շապիկներն է ծածանում,
Եվ լուսնկան արծաթ շողերն իր մանում,
Անբնական իմ ստվերն է տատանում:
Ամենակալ սիրո հևքս է թախանձում:
Ի՜նչ թովիչ է, անիրական ինձ ժպտում,
Մետաքսաթել շապիկներն է ծածանում,
Եվ լուսնկան արծաթ շողերն իր մանում,
Անբնական իմ ստվերն է տատանում:
...
Կատվիկ
Տատրա՜կ,- կանչեմ աղջկան,
Աչք կկոցի ու գա տուն,
Ախ, կորել է իմ կատուն,
Մեր տուն չեկան ուզընկան:
Աղջիկն անցավ սեթևեթ,
Տղա տեսավ, նայեց խեթ,
Կորած կատվի սարսափից
Հացն էլ թռավ տաշտակից:
Առանց կատու, առանց հաց,
Տարին տարի գումարած,
Ասելիքս վերջացավ,
Դուք էլ մնացեք անցավ:
Տատրա՜կ,- կանչեմ աղջկան,
Աչք կկոցի ու գա տուն,
Ախ, կորել է իմ կատուն,
Մեր տուն չեկան ուզընկան:
Աղջիկն անցավ սեթևեթ,
Տղա տեսավ, նայեց խեթ,
Կորած կատվի սարսափից
Հացն էլ թռավ տաշտակից:
Առանց կատու, առանց հաց,
Տարին տարի գումարած,
Ասելիքս վերջացավ,
Դուք էլ մնացեք անցավ:
...
Կենսագրություն
Ես ծնվեցի վաթսուներեքին,
Խառնակ ժամանակներ էին,
Հայկն արդեն խոցել էր Բելին,
Իմ բախտից էր, որ տատմերս հայ էր…
Մեր գյուղում մառախուղները
Հակադարձ հաջորդականությամբ
Ներթափանցում էին ծնկներից վե՜ր, վե՜ր…
Եվ անիմաստ ծածանվում էին արխալուղները,
Մշուշն ավելի թանձ էր:
Հայրս ոտքով, ես ու մայրս ձիու գավակին,
Անձրևները քշել էին երբևէ եղած հողը,
Թռել էր.
Ձյունը՝ սալերի ջերմությունից,
Տիեզերք՝ առաջին բանագնացը,
Հանդգնությունը չներվեց…
Արյունը սառել էր ծնկներիս և ալ կարմիր էր,
Ես անառիկ էի պահել դարպասը,
Խորամանկ թուրքը երկու էշ ուներ և հարեմ,
Հետո իմացա, թե էշերն ինչքան որձ էին.
Թուրքի լամուկներն էշի նման էին զռռում…
Տարիններս ճկվում են հուշերի ծանրությունից,
Մուտքի մեջ աղջիկն ու ես դողում ենք,
Անցնում եմ իմ կողքով և շարունակությունը
Մի ոտքի վրա կանգնած արագիլի նման է…
Իր էգին և հույսը չկորցրած:
Ես ծնվեցի վաթսուներեքին,
Խառնակ ժամանակներ էին,
Հայկն արդեն խոցել էր Բելին,
Իմ բախտից էր, որ տատմերս հայ էր…
Մեր գյուղում մառախուղները
Հակադարձ հաջորդականությամբ
Ներթափանցում էին ծնկներից վե՜ր, վե՜ր…
Եվ անիմաստ ծածանվում էին արխալուղները,
Մշուշն ավելի թանձ էր:
Հայրս ոտքով, ես ու մայրս ձիու գավակին,
Անձրևները քշել էին երբևէ եղած հողը,
Թռել էր.
Ձյունը՝ սալերի ջերմությունից,
Տիեզերք՝ առաջին բանագնացը,
Հանդգնությունը չներվեց…
Արյունը սառել էր ծնկներիս և ալ կարմիր էր,
Ես անառիկ էի պահել դարպասը,
Խորամանկ թուրքը երկու էշ ուներ և հարեմ,
Հետո իմացա, թե էշերն ինչքան որձ էին.
Թուրքի լամուկներն էշի նման էին զռռում…
Տարիններս ճկվում են հուշերի ծանրությունից,
Մուտքի մեջ աղջիկն ու ես դողում ենք,
Անցնում եմ իմ կողքով և շարունակությունը
Մի ոտքի վրա կանգնած արագիլի նման է…
Իր էգին և հույսը չկորցրած:
...
Իմ կարոտը
Ես անձրևն եմ, ես արցունքն եմ, ես չկամ,
Եվ օտար եմ, անծանոթ եմ, աննշմար,
Ինչ սահուն եմ, երբ սառույց ես ու անկավ,
Մի՞թե ցող եմ, կրծքին դող եմ քո մարմար:
Բաժանվում եմ ինքս ինձ վրա ու մեկի,
Ես պարզ թիվ եմ, քանի՞ նիշ եմ անմեկին,
Հարթ անկյուն եմ, ոտնատակ եմ էլ վաղուց
Եթե սա եմ, ապա սառն եմ… կամ դիցուք:
Ես մեռնում եմ, ես հառնում եմ քո քնքուշ
Անուշ տեսքից դողդոջ շուրթիդ եմ մարում,
Համոզի՞չ եմ կամ փաստա՞րկ եմ բացառիկ,
Ես պահնորդ եմ ամրոցիդ դեմ անառիկ:
Ես ալիք եմ և բեկվել եմ փոթորկոտ,
Զարկվել ափիդ՝ բաժան-բաժան, վարանոտ,
Ես խեցի եմ, հազարամյա արձագանք,
Տառապում եմ, ընկեցիկ եմ ու հիվանդ:
Այս ի՞նչ օր է, տոնական կամ ծննդյան,
Մի աշխարհ է իմ երազի համաձայն,
Ես սիրում եմ այն կարոտն իմ, որ սակայն
Դեռ անհաս է, էսքիզի մեջ է միայն…
Ես անձրևն եմ, ես արցունքն եմ, ես չկամ,
Եվ օտար եմ, անծանոթ եմ, աննշմար,
Ինչ սահուն եմ, երբ սառույց ես ու անկավ,
Մի՞թե ցող եմ, կրծքին դող եմ քո մարմար:
Բաժանվում եմ ինքս ինձ վրա ու մեկի,
Ես պարզ թիվ եմ, քանի՞ նիշ եմ անմեկին,
Հարթ անկյուն եմ, ոտնատակ եմ էլ վաղուց
Եթե սա եմ, ապա սառն եմ… կամ դիցուք:
Ես մեռնում եմ, ես հառնում եմ քո քնքուշ
Անուշ տեսքից դողդոջ շուրթիդ եմ մարում,
Համոզի՞չ եմ կամ փաստա՞րկ եմ բացառիկ,
Ես պահնորդ եմ ամրոցիդ դեմ անառիկ:
Ես ալիք եմ և բեկվել եմ փոթորկոտ,
Զարկվել ափիդ՝ բաժան-բաժան, վարանոտ,
Ես խեցի եմ, հազարամյա արձագանք,
Տառապում եմ, ընկեցիկ եմ ու հիվանդ:
Այս ի՞նչ օր է, տոնական կամ ծննդյան,
Մի աշխարհ է իմ երազի համաձայն,
Ես սիրում եմ այն կարոտն իմ, որ սակայն
Դեռ անհաս է, էսքիզի մեջ է միայն…
...
Ես քեզ բերեցի իմ հոգու ոսկին,
Ամեն մի բառս սիրո մարգարիտ,
Մարջան հանեցի ծովի հատակից,
Դու նախնտրեցիր մանրավաճառի:
Իմ ներշնչանքը անսպառ էր, սեր,
Անուրջս էր դարձել երիցս իրական,
Հիմա ափիս մեջ բռնել եմ սուսեր,
Խազում եմ դեմքը այս ունայնության:
Մորմոքը կուզիկ գոյությունն է իմ,
Հարթավայրերի անուղեղ գլխին,
Նրա մատնությամբ առանց իմ կամքի
Էլ ինձ չես դավի, էլ ինձ չես դավի:
Ամեն մի բառս սիրո մարգարիտ,
Մարջան հանեցի ծովի հատակից,
Դու նախնտրեցիր մանրավաճառի:
Իմ ներշնչանքը անսպառ էր, սեր,
Անուրջս էր դարձել երիցս իրական,
Հիմա ափիս մեջ բռնել եմ սուսեր,
Խազում եմ դեմքը այս ունայնության:
Մորմոքը կուզիկ գոյությունն է իմ,
Հարթավայրերի անուղեղ գլխին,
Նրա մատնությամբ առանց իմ կամքի
Էլ ինձ չես դավի, էլ ինձ չես դավի: